Voajeristička filmografija velikog Briana De Palme dosegnula je kulminaciju u “Striptizu smrti” (“Body Double”, 1984.). Podcijenjeni triler osamdesetih možda nije najbolji De Palmin film, ali jest esencijalni De Palma. Možda i ultimativni uradak najvećeg redateljskog voajera u povijesti kinematografije, učenika-odlikaša iz škole “majstora napetosti” Alfreda Hitchcocka.
Potvrdilo je to novo gledanje filma u sklopu De Palmina ciklusa u kinu “Tuškanac” za koji je vrijedilo potegnuti na produženi vikend do Zagreba. “Striptiz smrti” bio je osobni vrhunac kinodruženja s omiljenim De Palmom (“Carrie”, “Furija”, “Odjevene da ubije”) i perfektno je legao u maratonu s “Pucanj nije brisan”.
Pisac ovih redova zna napamet “Carrie”, “Dressed To Kill” i “Blow Out” nakon višestrukih gledanja, ali na “Body Double” spletom okolnosti nije odavno bacio oko tako da je novi susret imao svojevrsni učinak otkrivanja skrivenog dragulja De Palmina opusa.
Film to i jest budući da je prilično zanemaren, moguće i zato što je nastao u periodu između dvaju najzvučnijih redateljevih ostvarenja u uhu šire publike – glasovitog “Lica s ožiljkom” i hita “Nedodirljivi”. Sve što De Palmu čini De Palmom nalazi se u “Striptizu smrti”, preteči njegovih novijih filmova poput “Fatalne žene” i “Strasti”: virtuozna režija, stilizacija, filmofilija, dekonstrukcija, provokacija, subverzija.
Priča je sastavljena od dijelova Hitchcockova “Prozora u dvorište” i “Vrtoglavice”, uz referencije na još neke njegove klasike (“Nepoznati iz Nord Ekspresa”, “Nazovi M radi umorstva”, “Ptice”), pa i De Palmine “hičkokovske” trilere (“Sestre”, “Opsesija”, “Odjevena da ubije”), a pokreću je voajerizam i nasilje isprepleteni u “meta” formi filma unutar filma.
Učenik De Palma otišao je korak dalje od učitelja i rušio tabue (seks, nasilje, pornografija), preselivši na ekran sve ono o čemu je Hitchcock duboko u sebi maštao u psihoseksualnim trilerima i ovjekovječivši njegove – i svoje – mračne voajerske čežnje u neonskim i neonoirovskim osamdesetima, dekonstruirajući i subvertirajući hičkokovske trilere, kao i njihove “freudovske” pozitivce i negativce s falusoidnim teleskopima i bušilicama u rukama s kojima promatraju ili ubijaju protagonistice.
Glavni muški lik je Jake Scully (Craig Wasson) iz Los Angelesa, “B” glumac neskrivenih voajerskih sklonosti, a ženski – plavokosa zvijezda porno filmova umjetničkog imena Holly Body (Melanie Griffith). Kao i protagonisti klasika “Rear Window” i “Vertigo”, Jake je ćiribimbaš i voli teleskopom promatrati prezgodnu ženu iz kuće preko puta Gloriju Revell (Deborah Shelton), ali pati od klaustrofobije umjesto vrtoglavice koja ga paralizira u uvodnoj sceni kad ne može izaći iz lijesa na snimanju vampirskog horora, nakon čega mu redatelj (Dennis Franz kao De Palmin supstitut) uruči otkaz.
Loš dan za njega se nastavlja: po dolasku doma zateći će curu s drugim muškarcem, a ne može je izbaciti iz kuće jer je njezina. Ipak, na castingu će upoznati kolegu Sama (Gregg Henry) koji mu nesebično ustupi luksuznu kuću na brdu poviše L.A.-a dok je on u Seattleu. Kuća ima rotirajući krevet, ali i teleskop na balkonu za promatranje striptiza seksi susjede.
Kad Jake prvi put pogleda kroz teleskop, lik i gledatelj podjednako padaju u trans u jednoj od najmagičnijih scena De Palmine karijere, zahvaljujući hipnotičnom, vrhunaravnom prožimanju slike i glazbe Pina Donaggija. Ubrzo Jake shvaća da je Gloria u opasnosti jer promatra je i neki sumnjivi, zlokobno izgledajući “Indijanac”, a skužit će i da nije ona radila striptiz, već njezina dvojnica Holly Body, vidjevši plesnu točku potonje u reklami za pornić “Holly Does Hollywood”, pornografski “Prohujalo s vihorom”.
Trilerska premisa je dovoljno atraktivna da zalijepi i tzv. prosječnog gledatelja za ekran, no “Body Double” je iznimna poslastica za filmofile, nekoga tko je s Hitchcockom i De Palmom na “ti”, tj. prepoznaje referenciju na “Dial M For Murder” (pokušaj umorstva davljenjem telefonskim žicom), uočava “Madeline”/”Judy” dualnost u Gloriji i njeznoj porno-dvojnici Holly te promatra scenu u dizalu drukčijim očima nakon “Dressed To Kill”.
Fascinantno je gledati kako se De Palma podiže priču na “meta” razinu s puno neuvijene filmofilije i dozom satire i ironije, otvarajući film na setu horora i prebacujući se na snimanje pornića u drugoj čarobnoj sceni, ovaj put ozvučenoj pjesmom “Relax” grupe Frankie Goes To Hollywood, ali i vraćajući se natrag, radeći puni krug.
Hororska i porno kinematografija miješaju se De Palminu trileru u inat kritičarima koji horore nazivaju pornićima dok redatelj potencira Hitchcockovu maksimu “snimaj umorstvo kao ljubavnu scenu” (ili scenu seksa u njegovu slučaju) i poigrava se s gledateljima i onim što se gleda i snima u “Striptizu smrti”, postavljajući i razbijajući filmsku iluziju misterioznog erotskog trilera u završnom “meta” preokretu filma u filmu unutar filma. Kadar filmske ekipe na snimanju pornića, na trenutak otkrivene u zrcalu, sugerira da je ovo “samo film”, ali “Body Double” je više od toga. Prozor u De Palmino dvorište.